Zaloguj
Opis
Druga wojna światowa była w dziejach Romów tragicznym okresem, w którym niemieccy naziści i ich sojusznicy dokonali na nich − podobnie jak na Żydach − zbrodni ludobójstwa. Była to próba zagłady całego narodu z przyczyn rasowych. Eksterminacja była realizowana przez III Rzeszę w sposób planowy w latach 1943–1944 zgodnie z dekretem Heinricha Himmlera z grudnia 1942 r. w sprawie „ostatecznego rozwiązania problemu cygańskiego”. Zbiorowe egzekucje miały miejsce również wcześniej, co wiązało się z wkraczaniem niemieckich wojsk okupacyjnych na podbite tereny. Przyjmuje się, że w tym czasie w Europie zamordowano około 500 tysięcy Romów, czyli prawdopodobnie około 50% ich przedwojennej populacji.
Odgórnie zaplanowane działania były prowadzone w różnych miejscach – między innymi w obozach masowej zagłady. W KL Auschwitz II – Birkenau funkcjonował w latach 1943–1944 romski obóz rodzinny („Zigeunerlager”). W sumie przez obóz przewinęło się ponad 23 tysiące Romów i Sinti pochodzących z różnych krajów europejskich. W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. obóz romski zlikwidowano, a więźniów zamordowano w komorach gazowych.
Na terenie byłego KL Auschwitz II – Birkenau, w miejscu, gdzie był obóz romski, znajduje się pomnik poświęcony zagładzie europejskich Romów. Od ponad ćwierć wieku, co roku 2 sierpnia odbywają się tu światowe uroczystości upamiętniające tę tragedię. W 1996 r. na międzynarodowej konferencji zorganizowanej w Oświęcimiu liderzy romscy z 10 krajów europejskich oraz ze Stanów Zjednoczonych ustanowili 2 sierpnia Międzynarodowym Dniem Pamięci o Zagładzie Romów. Wspomnienie dnia Zagłady Romów i Sinti jest także uroczyście celebrowane w Polsce na mocy uchwały Sejmu RP z 2011 r.
Moneta upamiętnia tragiczne wydarzenia z nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. Na rewersie monety umieszczono wizerunek ocalałej z zagłady Marianny Paczkowskiej (1925−2010), wykonany według zachowanej fotografii. W marcu 1944 r. została deportowana wraz z rodziną do „Zigeunerlager” w KL Auschwitz II – Birkenau (w rejestrze zapisana jako Paczkowski Marie, numer obozowy 10042). Jako osoba zdolna do pracy została przeniesiona do KL Ravensbrueck, a stamtąd do podobozu Wolkenburg. W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. jej rodzina została zamordowana w komorze gazowej.
Tadeusz Czekaj
Projektant: Urszula Walerzak